Vandaag kreeg ik een berichtje met een link naar een video van Johnny de Mol met een eerbetoon aan Mama. Omdat we bij de BeautyBank zoveel mama’s tegenkomen waarvoor niets vanzelfsprekend is dacht ik, ik deel dit eerbetoon voor alle die mama’s omdat niets vanzelfsprekend is.
December is een maand die dubbel kan voelen. Het is de maand van samen en eenzaamheid. Het is de maand van overvloed in schril contrast met gebrek. Maar het is ook de maand waarin helder wordt dat mooi niet veel moeite hoeft te kosten en dat er in hele eenvoudige, voor de hand liggende maar zo snel over het hoofd geziene dagelijkse dingen, hartverwarmende verhalen verstopt zitten.
Wij wilden vanuit de BeautyBank graag iets delen dat makkelijk doorgegeven kan worden. Iets wat geen geld kost en zich ook zonder geld eenvoudig en snel kan vermenigvuldigen.
Wij bekijken de wereld door de vooruitkijkspiegel. Als we door de vooruitkijkspiegel kijken dan is het eerste wat ons opvalt dat stralende mensen iets gemeenschappelijk hebben. Stralende mensen hebben een glimlach. Hoe mooi en krachtig is een glimlach en wat deze teweeg brengt ..
Wij kregen meer dan een glimlach toen we het prachtige werk van Lavievita zagen en dit bracht ons op een idee,
Het verhaal van Mr.Bauble begint bij een krachtige vrouw die door het diepste dal van haar leven ging en daar uit terugveerde door vanuit haar hart de liefde en creativiteit te laten stromen in het creëren van werkelijk unieke karakters. Zo zagen wij naast al zijn andere vrienden Mr Bauble ontstaan. Zijn stoere uiterlijk trok onze aandacht want hij toonde ook iets kwetsbaars en daarmee had hij ons hart gestolen, we wilden hem niet bij zijn vrienden en vertrouwde omgeving weghalen en vroegen aan Lavievita of het mogelijk was om zijn broer te creëren, en zo geschiedde.
We werden met beelden op de hoogte gehouden van het ontstaan en de geboorte van deze stoere vent, “wat voor uitdrukking wil je op zijn gezicht” werd ons gevraagd”
Een creatieve geest leg je niet op hoe jij dat dan ziet en gaven we aan, lees de gedachten achter de Beautybank, en zo werd Mr Bauble 2.0 geboren, met open armen en een kom maar bij mij emotie heeft hij een speciale plek in ons hart gekregen.
Deze glimlach willen wij graag delen en wensen al onze Beautyprofessionals die belangeloos een glimlach toveren voor onze clienten die het moeilijk hebben een prachtig nieuwjaar,.maar ook onze vrijwilligers, donateurs, sponsoren en vrienden die ons Goede doel met heel hun hart ondersteunen.
Liefs, Karin & Ronald en ons hele team
Wil je meer weten over de maakster en haar prachtige creaties,
kijk dan op haar Facebookpagina: laVieVita
Geheel blij verrast ontving ik onlangs via onze Facebook pagina een bericht van Iris. Zij vroeg of zij make-up mocht doneren en of daar voorwaarden aan zaten? Wat een prachtig initiatief en wat geeft dit initiatief van Iris een warm gevoel want: de Beautybank gedachte leeft!
Bij de BeautyBank hebben we al heel vaak gesprekken gehad over waar we nu eigenlijk voor staan. Als kapper lag het voor de hand te starten met haren maar ons uiterlijk wordt door zo veel verschillende dingen bepaald. Make-up en de rol van de make-up industrie zijn ook regelmatig onderwerp van gesprek geweest. Dit is namelijk heel tegenstrijdig en de gesprekken gaan er soms stevig aan toe. Als BeautyBank willen we ons graag inzetten voor zelfvertrouwen vanuit je uiterlijk. Dat houdt wat ons betreft in dat je vooral helemaal jezelf kan zijn in al je eigen pracht. Dat is soms lastig als de make-up makers steeds weer van die ideaalbeelden op ons afvuren waardoor we best wel eens aan onszelf kunnen gaan twijfelen. Maar we zien steeds meer aandacht voor de rol van make-up in het pure. Make-up kan echt helpen met het versterken van die punten in je uiterlijk die je blij maken en waar je trots op bent. Met make-up kan je natuurlijk ook de dingen verdoezelen waar je minder blij mee bent of dat wat je zelfs onzeker maakt bedekken of verhullen. Vrouwen zullen over het algemeen nooit zonder make-up lopen. Het hoort er bij maar ook voor make-up geldt dat het verre van vanzelfsprekend is op het moment dat mensen financieel klem zitten.
Toen ik Iris vroeg hoe zij op het idee was gekomen vertelde ze: “Ik was aan het Googelen met de termen ‘beautyproducten doneren’ en ‘make-up doneren’. Bij de resultaten zag ik de website van de BeautyBank. Ik ben meteen gaan lezen en rondkijken en het leek mij wel een goed doel om make-up spullen aan te doneren.”
De make-up donatie van Iris zette ons aan het denken. Wat moesten nu de voorwaarden van make-up donatie zijn. Iris stuurde een foto met haar pakket klaar voor verzenden en een paar dagen later kwam het liefdevol samengestelde pakketje met make-up spullen binnen. Nieuw, ongebruikt, niet over de datum waren de onze eerste gedachten en het prachtige setje van Iris voldeed helemaal.
Nu zet de make-up donatie van Iris ons nogmaals in beweging. We beseffen dat make-up net die touch kan zijn die mensen extra kan laten stralen en extra kracht doet stromen. Met de make-up van Iris kunnen we dus zeker iemand blij maken. Maar hoe gaan we dit prachtige gebaar doorgeven? Wie gaan we blij maken met een toilettas vol zelfvertrouwen gegeven vanuit een warm hart?
Op Facebook plaatsen we een aparte afbeelding van de BeautyKit. Tag de vriendin of kennis waarvan jij vindt dat deze persoon in aanmerking komt voor de BeautyKit. Wie weet zorg jij er voor dat we met de donatie van Iris iemand blij maken die jij kent.
Ga naar Facebook, like de BeautyBank pagina en tag de persoon die jij wil voordragen in de BeautyKit afbeelding. Deel het met zoveel mogelijk mensen want wie weet breidt het initiatief van Iris zich verder uit en kunnen we binnenkort meer mensen blij maken.
Zelfs voor wie geen woord Spaans verstaat is het verhaal van José er een waar het kippenvel van over je hele lichaam gaat. Hij verloor alles
als gevolg van een ongeval waarbij het uiteindelijk zo ver is gekomen dat hij intussen al meerdere jaren op straat leeft. De straat biedt José weinig gelegenheid voor persoonlijke verzorging en iedereen kent de wilde witte haren en vrolijke verschijning op het plein onder de bijnaam ‘El Espiritu de la plaza’, de geest van het plein. De lokale kapper ziet meer in de vrolijke maar onverzorgde José en nodigt hem uit in de stoel plaats te nemen. Laat je verrassen door de ware Jose die stralend tevoorschijn komt.
De Engelsen hebben een mooi spreekwoord “Never judge a book by it’s cover”. Letterlijk betekent dit dat we een boek niet alleen op de omslag mogen beoordelen. Willen we weten of het een interessant, spannend, romantisch of lekker lezend boek is, dan zullen we echt tijd moeten investeren en ons er in verdiepen.
Dit spreekwoord geldt uiteraard voor meer dan boeken. Ook als het gaat over mensen hebben we vaak in de eerste blik al een oordeel geveld terwijl we ons nog helemaal niet in de persoon verdiept hebben. We denken dat we in staat zijn in één oogopslag te weten met wie we te maken hebben maar die vlieger gaat meestal niet op. Sterker, we kunnen er ongelooflijk naast zitten
Afgelopen jaren heeft The Voice of … niet alleen Nederland veroverd maar heel veel landen in de wereld. Waar in andere talentenjachten de juryleden de deelnemers afkraakten, ‘Ze waren te dik, te dun, er deugde niets van hoe ze eruit zagen beoordeelt de jury van The Voice alleen de stemmen. En niet alleen voor de juryleden maar ook voor de miljoenen kijkers hebben de blinde audities tot grote verrassingen geleid. Die verrassing is nu precies wat het leven zo leuk maakt maar we gunnen onszelf veel te weinig tijd voor het ontdekken van de verrassing,
Het tempo waarin het leven zich afspeelt wordt steeds hoger en niemand lijkt zichzelf nog de tijd te gunnen zich in iets of iemand echt te verdiepen. Het is zo makkelijk klakkeloos aan te nemen wat de televisie of online media ons voorschotelen. Niet alleen vuren ze, in een razend snel tempo, in blokjes van seconden beeld en videofragmenten op ons af, ze zorgen er ook voor dat deze direct gevolgd worden door (voor)oordelende over hoe we mensen moeten zien en beoordelen. Pas je niet in het plaatje dan hoor je er niet bij, tenminste dat is de suggestie die gewekt wordt. En de anonieme massa gaat daar in mee. Veilig vanuit de huiskamer en ver weg verstopt achter de smartphones slaan ze genadeloos toe met ongezoute reacties. Want via de media denkt men mensen te kennen zelfs als men ze nog nooit in het echt ontmoet heeft. Maar is het beeld dat gecreëerd wordt wel de werkelijkheid?
In een wereld waar alles draait om gemak en snelheid wordt het steeds belangrijker zelf weer in control te komen. Als het aan de reclame en media ligt willen zij alles wel voor ons bepalen maar zij richten onze wereld in volgens het beeld van de partijen die het meest betalen. Niemand wil toch beoordeeld worden op basis van de criteria die reclamemakers, bedrijven en programmamakers bepalen. Als het aan mij ligt dan wil ik graag, net zoals in The Voice, aangenaam verrast worden op het moment dat ik mensen beter leer kennen. Niet direct vertrekken vanuit een opgelegd (voor)oordeel op basis van hoe ze er uit zien maar eerst eens ontmoeten en ontdekken wie de andere persoon werkelijk is. Want als je doorvraagt dan zal je negen van de tien en waarschijnlijk zelfs negenennegentig van de honderd keer merken dat de eerste uiterlijke indruk vervaagt op het moment dat je mensen beter leert kennen.
Het klinkt misschien afgezaagd maar de uitspraak “Het mooiste dat je kan worden dat is ‘jezelf'” ligt de Beautybank nauw aan het hart. De professionals die zich inzetten voor de BeautyBank zijn als mens oprecht in jou geïnteresseerd en weten elk op hun eigen vakgebied het mooie van jou te versterken waardoor jij vanuit jezelf weer kan stralen.
Vandaag is het vrijdag de 13e! Ojee! Of juist een geluksdag?
Ikzelf sta er altijd wel even bij stil. Ik ben iets voorzichtiger met autorijden etc. Eigenlijk gewoon in het kader van “Je weet maar nooit”. Ik zou ook liever niet op huisnummer 13 willen wonen; stel je voor dat je daar een ongeluk krijgt. ;-). Ik heb weleens begrepen dat soms huisnummer 13 wordt overgeslagen, net als rijnummer 13 in vliegtuigen en verdieping 13 in flatgebouwen.
Ruim tien jaar geleden heb ik een mooi engeltje gekregen, in een roodfluwelen doosje. Dit engeltje is inmiddels gebroken, maar ook de gebroken versie draag ik nog steeds bij mij in het doosje. Of dat geluk brengt…… daar ben ik niet helemaal zeker van. Echter, het weggooien van het kapotte engeltje zal wellicht wel ongeluk brengen. Inmiddels zitten er meerdere items in het doosje zoals een mini hoefijzertje, een oud armbandje van mijn oma, een gelukspoppetje, een hartje, een kraaltje. Je kunt zeggen dat het doosje nagenoeg vol zit met “”geluk”. Ik ben er dan ook zeer gehecht aan geraakt. Hoe klein mijn tas ook is die ik met mij meedraag, het rode doosje gaat altijd mee. Mensen die dit niet weten zijn altijd erg nieuwsgierig wat er in dat rode doosje zit. Op Schiphol is dit eigenzinnige doosje ook een keer meegenomen want er zaten allerlei rommeltjes in die nog even een keer moesten worden gecheckt. Ik gok erop dat de persoon in kwestie zelf wat geluk zocht. ;-). En nee, niet dat ik helemaal nooit ongeluk heb gekregen door het bij me dragen van dit doosje, maar vast wel een stuk minder! 😉
Er zijn veel verschillende en uiteenlopende verhalen over vrijdag de 13e.
Vaak hebben we het bij vrijdag de 13e over “ongelukken” in de letterlijke betekenis echter, er zijn ook andere vormen van ongeluk.
Zo raakte ik gistermiddag aan de praat met een dame van middelbare leeftijd (rond de 50). De combinatie van een nieuwsgierige peuter en een klein hondje is een uitgelezen moment om een praatje te kunnen maken. Hondje Sem was net zo nieuwsgierig dus deze match was al gauw gemaakt. De vrouw was razend enthousiast en begon te vertellen over de geschiedenis van haar hondje. Hij kwam op het moment dat ik hem echt ongelofelijk hard nodig had, na alle ellende. Het waaide enorm hard en het begon te miezeren, dus ik vroeg deze dame of zij tijd had voor een kop warme thee / koffie. We zochten een fijne plek bij het raam op. Sem had toch al de tijd van zijn leven. Ze vertelde mij zo’n aangrijpend verhaal..
“Na een heftige thuissituatie welke al jarenlang voortsleepte heb ik met behulp van een coach de stekker uit mijn huwelijk getrokken. 23 jaar getrouwd geweest waaruit 2 zoons zijn geboren. Ik vertrok vanuit mijn heerlijke vertrouwde woning om vervolgens in een flat te gaan wonen samen met mijn twee zoons. De jongens zetten hun levens voort en gingen studeren/ stappen en hadden een bijbaantje. Ik vond mijn draai niet in mijn nieuwe huis, financieel had ik enorm veel moeite om mijn hoofd boven water te houden. Mijn ex-man weigerde alimentatie te betalen, en aan de rechtszaken ben ik helaas ook veel geld kwijtgeraakt.
Mijn jongens wilde ik hier niet mee belasten dus droeg ik deze last op mijn schouders. De 36-urige werkweek in een winkel ging mij dan ook steeds zwaarder vallen; lange dagen op mijn benen staan leek ik steeds minder goed aan te kunnen, ik had vaker griep, en vaak verscheen ik met een niet al te uitgeslapen gezicht op het werk.
Mijn werkgever had in de gaten dat er iets mis was, maar in plaats van naar mij te luisteren had ik het gevoel dat hij mij het liefst wilde “lozen”. Ik was toch al oud en hij kon voor het salaris dat hij mij betaalde beter twee schoolverlaters aannemen. Waarom zou hij nog met mij willen werken? Een vrouw die zoveel ellende doormaakt die wil je toch niet handhaven?
Na meerdere gesprekken, ziekmeldingen, en negatieve beoordelingen, noemde mijn werkgever het een onoverkomelijk verschil van mening en heeft mij ontslagen. Hij heeft mij vaarwel gezegd na 15 jaren trouwe dienst. Ik heb mijn ogen uit mijn hoofd gehuild. De jongens snapten er helemaal niks van en vertrouwden erop “Mama, jij hebt zo een andere baan!”.
Ik viel in een diep zwart gat en had nergens meer zin in. De rekeningen stapelden zich op, de brieven van de advocaten werden heftiger, mijn ene zoon vertrok om op kamers in Amsterdam te gaan wonen, en mijn andere zoon vond zijn ware liefde in het oosten van het land. Daar zat ik dan alleen, zonder baan, zonder iemand om voor te zorgen, iets wat ik het allerliefste deed.
Langzaam maar zeker verloor ik het plezier in het leven en won de zwaarmoedigheid het terrein. Vriendinnen herkenden mij niet meer, ze dachten dat het voornamelijk de scheiding was die er enorm had ingehakt, dat ik mijn baan ontzettende miste konden zij zich niet goed voorstellen. Ze vonden dat ik mijzelf bij elkaar moest rapen en dat ik nu eindelijk tijd had voor dingen waar ik, toen ik nog 36-uur werkte, geen tijd voor had. Maar ik deed niks, ik had nergens zin in. En nu mijn jongens de deur uit waren was er ook niemand meer die op mij “lette”. Niets kwam er uit mijn handen, ik die altijd zo actief was geweest, zat nu als een zielig vogeltje op de bank. Er waren dagen dat ik niet eens de deur meer uitkwam, ik vond alles negatief en ook mijn sollicitaties liepen op niks uit.
De tijd heelde geen wonden in mijn geval. Mijn ex kreeg een nieuwe relatie en had zijn leven weer helemaal op orde. Maar bij mij was het een ander verhaal; ik verloor mijzelf in negativiteit en ik kon het tij op de een of andere manier niet keren. Ik zag alles somber in, kamde mijn lange haren niet meer en verzorgde mijzelf totaal niet meer.
Totdat de alleenstaande moeder van een vriendin van mijn oudste zoon plotseling overleed, ook weer een hele heftige en verdrietige periode. Zij had nog een hondje Sem, en dochterlief studeerde en had geen plaats en tijd voor Sem. Ze vond mij de perfecte persoon voor hondje Sem, en smeekte mij om hem te nemen. “Ik voel mij pas echt gerust als hij in een enorm liefdevol huisje terecht komt, en dat is bij jou. Bovendien kan ik Semmy dan ook zo nu en dan nog bezoeken”.
Ik betwijfelde of ik wel goed voor Sem zou kunnen zorgen maar ik zei ja, en het is écht de allerbeste beslissing die ik heb genomen in mijn leven. Met Sem is de zon teruggekomen in mijn leven. Hij was ongelofelijk snel aan mij gewend, ik neem hem overal mee naartoe. Hij eet bij mij aan tafel uit zijn eigen bakje, hij slaapt op het voeteneind van mijn bed, gaat mee uitwaaien aan het strand. Ik spreek weer mensen en ik ben zielsgelukkig. Dankzij Sem ben ik weer veel gaan wandelen en na elke wandeling -die steeds langer werden- lagen we samen te slapen op de bank. Na elke wandeling viel er een stukje verdriet van mij af.
Ik heb mijzelf bijeen geraapt en ben weer actief aan het solliciteren, geen 36-uur meer want Sem heeft mij nodig en dat voelt geweldig. Nu doe ik huishoudelijke werkzaamheden bij ouderen en het fijne is dat ik bij sommige cliënten Sem mag meenemen. Ik straal weer en ben weer een leuke, actieve en betrokken (schoon)moeder voor de jongens.
“Sem maakt mij aan het lachen en soms huilen van geluk.“
Het voelde enorm bijzonder dat deze dame mij zo in vertrouwen heeft genomen. Ik vertelde haar dan ook direct over de BeautyBank. Ze vond dit prachtig en vertelde “ Als ik in mijn slechte periode had geweten dat er zulke bijzondere mensen bestaan had ik mij zeker aangemeld, want dit steuntje in de rug kon ik goed gebruiken.”
Lieve W., ik wens je heel veel geluk toe met Sem en je twee jongens. Bijzonder om te zien hoe Sem jou weer heeft kunnen laten stralen. Ongelofelijk wat voor verhaal(en) een mens bij zich draagt.
Voor alle anderen, geniet van deze “bijzondere” dag en doe voorzichtig! 😉
Liefs,
Mireille
www.beautybank.nl
mireille@beautybank.nl
De BeautyBank is niet zomaar ontstaan. In de BeautyBank Iigt een heel diep verlangen geworteld. Dit verlangen heb ik eigenlijk pas na een lange zoektocht onder ogen gezien. Misschien, als ik wat eigen ervaringen deel, dat het onderliggende verlangen duidelijker wordt en onder ogen komt van mensen die net als ik de bodem één of meerdere keren hebben geraakt. Ik weet dat er vanaf de bodem altijd weer een weg naar boven is en ook al lijkt het soms verdomd alleen, je staat er nooit alleen voor. Soms komt de steun uit onverwachte hoek.
Ieder leven is uniek en ieder huisje heeft zijn kruisje oftewel, hoe mooi levens van mensen ook lijken ergens krijgen we allemaal onze portie tegenslag en ellende te verwerken. Alles voor mezelf houden werkte bij mij niet. Ik moest en moet nog steeds praten met mensen. Horen wat zij meemaken en delen wat ik meemaak omdat ik weet dat de antwoorden misschien wel besloten liggen in hetgeen anderen meemaken, en omgekeerd. Praten over het leven vraagt lef en kan je leven weer in beweging brengen. Bij mij gebeurde dat menigmaal in de kappersstoel met een goed gesprek.
Potver…. Als ik mijn verhaal wel eens deel dan hoor ik mezelf steeds vaker zeggen “het lijkt wel of ik een GTST aflevering” beschrijf. Jarenlang liep ik rond met zaken die ik echt met niemand wilde delen. Schaamte, angst, met de jaren wist ik dat steeds meer te overwinnen. Ik durfde te praten over wat mij overkomen was en overkwam. Waar ik lang geleden achter mocht komen is dat er altijd mensen voor je zijn zonder dat ze daar iets voor terug verwachten.
“Hier sta ik, wie had dat kunnen denken. In drie jaar tijd van alles voor elkaar naar alles weg” Dat was ooit de openingszin van een nieuwe cliënt in de tijd dat ik zelf nog een kapsalon had. Deze zin en het verhaal dat mij ooit verteld werd echode in mijn hoofd toen ik tijdens mijn eigen echtscheiding de kapsalon, waar ik zo hard voor gewerkt had, van de één op de andere dag kwijtraakte. De kapsalon was, na een eerder huwelijk vol ellende, een bron van rust en ontwikkeling. Naast mijn kinderen was de salon mijn alles, tot grote frustratie van een jaloerse echtgenoot. Misschien had ik mijn aandacht niet goed verdeeld maar de vrijheid die de eigen salon me had gebracht was onbeschrijflijk. Kennelijk voor hem reden mij jarenlang tijdens ons huwelijk te besodemieteren. Toen ik dat niet langer pikte en echt voor mezelf koos kon hij daar niet mee om gaan en was ik in één keer mijn woon- en werkplek kwijt
Dat gevoel van boosheid en de terugslag die ik had toen ik mijn kapsalon kwijtraakte was enorm. Alleen een vuilniszak met wat kleding en mijn kappers setje kreeg ik mee en verder had ik het nakijken. Niet alleen had ik geen werk en inkomen meer, wat ik vooral miste waren de mensen. Van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds had ik klanten in mijn stoel. Mensen die aan mij hun haar toevertrouwden en terwijl ik ze kapte hun levensverhalen met me deelden. Een hele speciale band die zomaar, door tussenkomst van een jaloers persoon. verbroken werd.
Het is zo makkelijk gezegd, zij… die vrouw die alles achter heeft gelaten op zoek naar wat het beste was voor haar en haar kinderen. De meest verschrikkelijke beschuldigingen kreeg ik over mij heen. Ik kon het onnadenkende, sfeerbeluste gedrag uiteindelijk relativeren en een plek geven. Ik wist beter en kon het accepteren omdat het meer vertelde over diegene die ze uitte dan over mij. Niemand kwam tenslotte vragen naar mijn kant. Ik kende alle kanten en kon mijzelf recht in de spiegel aankijken. Helaas niet meer in de spiegel van mijn eigen salon, maar bij een bezoek aan mijn eigen favoriete kapper aan de andere kant van Nederland, kwam heel droog de opmerking ” kijk niet langer achteruit, kijk vooruit. Als kapper heb je altijd een vooruitkijkspiegel omdat je het mooie van mensen ziet en daar moet je iets mee doen.”
Dit bericht, dat drie jaar geleden al door Rutger Bregman werd geschreven en gepubliceerd op de correspondent.nl werd mij vandaag toegestuurd en ik kon niet anders doen dan het doorplaatsen omdat we anno 2016 leven in een wereld die verhard en waar verdeeldheid wordt gevoed vanuit onwetendheid en vooroordelen.
[Bron: correspondent.nl: Rutger Bregman correspondent vooruitgang ]
Armoedebestrijding in Nederland is vaak op een misvatting gebaseerd: dat armen het beste zichzelf aan de haren uit het moeras kunnen trekken. Een baanbrekende theorie over de gevolgen van geldgebrek voor je denkvermogen laat zien dat dat niet klopt.
Het is een harde vraag, maar de cijfers zijn nog harder: ze lenen meer, sparen minder, roken meer, sporten minder, drinken meer, voeden slechter op en eten vaker bij de McDonald’s. Als er een workshop ‘omgaan met geld’ wordt georganiseerd, komen de armen het minst vaak opdagen. Als er een vacature online wordt gezet, schrijven de armen de slechtste sollicitatiebrieven en verschijnen zij het sjofelst op gesprek.
Inmiddels zijn het er 1,3 miljoen: Nederlanders die leven onder de armoedegrens. Uitkeringsformulieren gaan als warme broodjes over de gemeentelijke toonbank en voedselbanken draaien overuren – inmiddels zijn er zelfs wachtlijsten voor opgesteld. Wat is er toch aan de hand? Crisis ja, natuurlijk. Maar wat nog meer? Margaret Thatcher, de eerste vrouwelijke premier van Engeland, zei eens dat armoede Dat zei ze in een interview in 1978. ‘een fundamenteel karaktergebrek’ is. Niet veel Nederlandse politici zouden nu zo ver gaan, maar dat de oplossing vooral bij het individu moet worden gezocht, dat is allang geen uitzonderlijk standpunt meer.
Neem het plan van staatssecretaris Jetta Klijnsma (Sociale Zaken, PvdA). Ze wil mensen in de bijstand “prikkels” geven om aan het werk te gaan. Bij ‘onaangepast gedrag’, ‘gebrek aan persoonlijke verzorging’ of ‘onverzorgde kleding’ komt er een strafkorting op hun uitkering van drie maanden. Dat past in een internationale trend: van Australië tot Engeland en van Zweden tot de Verenigde Staten heerst de overtuiging dat mensen zichzelf uit de armoede moeten helpen. De overheid moet daar de juiste duwtjes voor geven – een activerend beleid wordt het genoemd. Denk aan: voorlichting, toeslagen, boetes en, bovenal, scholing. Onderwijs is de heilige graal bij het bestrijden van armoede Maar. Er is een maar.
Wat als de armen niet in staat zijn zichzelf te helpen?
Wat als de prikkels, de voorlichting en het onderwijs van ze afglijden als water van een eend?
Of sterker nog, wat als de duwtjes van de overheid de situatie alleen maar erger maken?
Ook dat zijn harde vragen, maar ze worden door niet zomaar iemand gesteld. Eldar Shafir is psycholoog aan de prestigieuze Universiteit van Princeton. Samen met Sendhil Mullainathan, econoom aan de Universiteit van Harvard, publiceerde hij onlangs een nieuwe, baanbrekende In het belangrijke tijdschrift Science. theorie over armoede. Deze laat zich als volgt samenvatten: Het is de context, stupid.
Staatssecretaris Klijnsma mag zich aangesproken voelen. Neem de gloednieuwe website van haar ministerie: Bezoek de website hier. www.effectiefarmoedebeleid.nl. ‘Mensen kunnen meer dan zijzelf denken,’ staat onder het kopje ‘Preventie & eigen kracht’. De website is een platform om kennis uit te wisselen over de beste anti-armoede-initiatieven. En de inzet is helder: ‘Door uit te gaan van zelfredzaamheid en talent, komt iemand met eigenwaarde en kracht makkelijker uit een moeilijke situatie.’
Als ik die tekst aan professor Shafir voorleg, in de lobby van een Amsterdams hotel, verschijnt er een glimlach op zijn gezicht. ‘Dit is zo ongeveer het tegenovergestelde van wat ik betoog.’
‘Schaarste neemt bezit van je geest, mensen handelen anders bij een gevoel van gebrek’
En Eldar Shafir is niet zomaar iemand. Het toonaangevende tijdschrift Foreign Policy riep hem uit tot één van de honderd invloedrijkste denkers van dit moment. President Obama vroeg hem als adviseur en onlangs sprak hij nog op het World Economic Forum. Shafirs ambitie is dan ook niet gering: het grondvesten van een geheel nieuwe wetenschap. De wetenschap van de schaarste.
‘Schaarste neemt bezit van je geest, mensen handelen anders bij een gevoel van gebrek’
Wacht even, zul je zeggen, was er niet al zoiets? De economie? ‘Dat horen we wel vaker,’ lacht Shafir. ‘Maar ik ben geïnteresseerd in de psychologie van de schaarste. En daar is verrassend weinig onderzoek naar gedaan.’ Voor economen is alles schaars – zelfs de grootste rijkaards kunnen niet alles kopen. Maar het gevoel van schaarste is niet alomtegenwoordig, stelt Shafir. Een lege agenda geeft een ander gevoel dan een volle werkdag. En dat is niet onschuldig. ‘Schaarste neemt bezit van je geest’, zegt Shafir. ‘Mensen handelen anders bij een gevoel van gebrek.’
Het maakt niet zo gek veel uit wat dat gebrek is: te weinig tijd, geld, vrienden, calorieën – het zorgt allemaal voor een ‘schaarstementaliteit’. En dat brengt voordelen met zich mee. Mensen die schaarste ervaren, zijn goed in het managen van hun kortetermijnproblemen. Armen slagen er verrassend goed in de touwtjes – op korte termijn – aan elkaar te knopen, evenals overwerkte CEO’s bedreven zijn in het halen van hun laatste target.
Toch zijn de nadelen van de ‘schaarstementaliteit’ groter dan de voordelen. Schaarste laat je focussen op je directe gebrek: de rekening die morgen moet worden betaald of de vergadering die over een paar minuten begint. Zo verdwijnt het langetermijnperspectief. ‘Schaarste slokt je op’, zegt Shafir. ‘Je hebt minder aandacht voor dingen die je eigenlijk ook belangrijk vindt.’
Vergelijk het met een nieuwe computer die tien zware programma’s tegelijk draait. Het apparaat is traag, maakt fouten en loopt vast – niet omdat het een slechte computer is, maar omdat het te veel tegelijkertijd moet doen. Bij armen is iets vergelijkbaars aan de hand. Ze nemen geen domme beslissingen omdat ze dom zijn, maar omdat ze in een context leven waarin iedereen domme beslissingen zou nemen.
Schaarste laat je focussen op je directe gebrek: de rekening die morgen moet worden betaald of de vergadering die over een paar minuten begint
Wat eten we vanavond? Waarvan betaal ik het schoolgeld? Hoe haal ik het einde van de week?
Zulke vragen nemen iets cruciaals in beslag: ‘bandbreedte’, noemen Shafir en Mullainathan het. ‘Als je de armen wilt begrijpen, moet je je voorstellen dat je met je gedachten elders bent,’ schrijven ze. ‘Het kost veel moeite om jezelf in de hand te houden. Je bent afwezig en raakt snel van streek. En dat elke dag.’ Zo leidt schaarste – of het nu van tijd, eten of geld is – tot onverstandige beslissingen.
Maar er is wel een cruciaal verschil tussen drukke en arme mensen: van armoede kun je niet vrij nemen.
Nu Desiree werkloos is past zij op de kinderen, zodat de anderen kunnen werken. Zo besparen ze samen geld. Foto: Barbara Doux/Hollandse Hoogte
Even concreet: hoeveel dommer word je van armoede?
‘Ons onderzoek wijst uit dat je zo’n 13 punten aan IQ verliest,’ zegt Shafir. ‘Dat is vergelijkbaar met een nacht niet slapen, of verslaafd zijn aan alcohol.’ En het fascinerende is: dit had dertig jaar geleden al ontdekt kunnen worden. ‘We maken geen gebruik van ingewikkelde breinscans,’ vertelt Shafir. ‘Het zijn relatieve simpele onderzoeksmethoden. Economen hebben jarenlang armoede bestudeerd en psychologen hebben jarenlang onderzoek gedaan naar cognitieve beperkingen. Wij hebben die vakgebieden slechts bij elkaar gebracht.’
Het begon een paar jaar geleden, met een reeks experimenten in een Amerikaans winkelcentrum. Voorbijgangers werd gevraagd wat ze zouden doen als hun auto een reparatie van 150 dollar zou moeten ondergaan; anderen kregen dezelfde vraag, maar dan ging het om een reparatie van 1.500 dollar. Zouden ze het bedrag in één keer betalen, iets lenen, wat harder werken, of de reparatie uitstellen? Terwijl de winkelgangers nadachten, werden ze onderworpen aan een reeks cognitieve tests. Wat bleek: bij de kleine reparatie scoorden mensen met een laag inkomen even goed als mensen met een hoog inkomen. Maar als de reparatie 1.500 dollar zou kostten, scoorden de armen een stuk slechter. Alleen al het denken aan een fors financieel probleem tastte hun cognitieve vermogen aan.
‘Ons onderzoek wijst uit dat je zo’n 13 punten aan IQ verliest, vergelijkbaar met een nacht niet slapen, of verslaafd zijn aan alcohol’
‘In het winkelcentrum hadden we voor zoveel mogelijk andere factoren gecorrigeerd,’ vertelt Shafir. ‘Maar we bleven met één probleem zitten: de rijken en de armen in deze studie waren niet dezelfde mensen. Onze droom was om hetzelfde onderzoek nog eens te doen, maar dan binnen één subject. Dus bij iemand die op het ene moment arm is en op het andere moment rijk.’
De perfecte plek voor dat experiment vond Shafir 13.000 kilometer verderop, in de districten Viluppuram en Tiruvannamalai, op het platteland van India. ‘Het was een match made in heaven,’ lacht hij. Shafir ontdekte dat Indiase suikerrietboeren 60 procent van hun jaarinkomen in één keer ontvangen, net na de oogst. Dat betekent dat ze een deel van het jaar rijk zijn en een deel van het jaar arm. Wat bleek: de Indiase boeren scoren een stuk slechter op de cognitieve tests op het moment dat ze relatief arm zijn. Niet omdat er iets in hun brein is veranderd – het zijn nog steeds dezelfde boeren – maar gewoon, omdat er beslag is gelegd op een deel van hun bandbreedte.
‘Het bestrijden van armoede heeft enorme voordelen waar we tot nu toe blind voor zijn geweest,’ concludeert Shafir. ‘Meer bandbreedte betekent beter opgevoede kinderen, lagere zorgkosten, productievere werknemers, noem maar op. Het bestrijden van schaarste zou zelfs kosten kunnen besparen.’ En: de economische crisis betekende niet alleen een aanslag op onze koopkracht, maar ook op onze bandbreedte. ‘Misschien wordt het tijd om naast het bruto nationaal product ook de bruto nationale bandbreedte te meten,’ oppert Shafir.
Toch zijn de oplossingen van de professor bescheiden. Denk aan korting op de kinderopvang, hulp bij het invullen van formulieren en lichtgevende medicijndoosjes (om aan het slikken van pillen te herinneren). De heilige graal van de moderne armoedebestrijding – scholing – heeft meestal niet zo’n zin, denkt Shafir. Armen missen er de bandbreedte voor.
‘In de VS is onlangs nog een metastudie gedaan van 120 onderzoeken naar de effectiviteit van workshops voor armen en werklozen,’ vertelt hij. ‘Ze bleken niets te helpen.’ Let wel: het wil niet zeggen dat er niets geleerd wordt tijdens zulke trainingen. Werklozen kunnen er best wat van opsteken, het is alleen niet genoeg. Shafir: ‘Die workshops zijn vergelijkbaar met iemand leren zwemmen, om hem vervolgens in een woeste oceaan te gooien.’
De heilige graal van de moderne armoedebestrijding – scholing – heeft meestal niet zo’n zin. Armen missen er de bandbreedte voor
Toch kan voorlichting zin hebben, als ze helpen bij het managen van bandbreedte bijvoorbeeld. Denk aan de bureaucratie van de moderne verzorgingsstaat, waar vaak niet doorheen te komen is. Je zou zeggen dat de mensen die een bepaalde toeslag niet echt nodig hebben door deze papierwinkel worden afschrikt. Maar het werkt precies andersom: juist de armen met de minste bandbreedte – zij die het geld het hardste nodig hebben – zullen het minst vaak om geld vragen bij Vadertje Staat.
‘In de VS zijn er heel wat regelingen waar armen geen gebruik van maken,’ vertelt Shafir. ‘Sommige studiebeurzen worden door slechts 30 procent van degenen die er recht op hebben aangevraagd. En dat terwijl uit onderzoek na onderzoek blijkt dat zo’n beurs – van duizenden dollars – een enorm verschil kan maken. Een econoom denkt dan: het is rationeel om die beurs aan te vragen, ze zullen het wel doen. Maar zo werkt het niet. De baten van de beurs vallen buiten de tunnelvisie van de schaarste.’
Wat te doen? Simpel eigenlijk, zegt Shafir: de armere studenten even helpen met dat papierwerk.
Mike en Desiree rokend op de veranda voor hun huis. Waarschijnlijk moeten ze binnenkort uit het huis vertrekken omdat ze de rekeningen niet meer kunnen betalen. Foto: Barbara Doux/Hollandse Hoogte
Gratis geld
Maar zijn dit niet veel te bescheiden oplossingen? Om de metafoor van de computer nog eens te gebruiken: waarom zouden we er niet gewoon een paar gigabyte aan geheugen bij installeren, in plaats van alleen wat te morrelen aan de software?
Shafir kijkt me niet-begrijpend aan.
‘O, je bedoelt gewoon meer geld geven? Ja, dat zou geweldig zijn,’ lacht hij. ‘Maar gegeven de evidente beperkingen… wat jullie hier linkse politiek noemen bestaat niet eens in de VS. Gelukkig hoeft het ook niet per se de overheid te zijn die de schaarste verlicht; ook werkgevers, kerken of goede doelen kunnen een rol spelen.’
‘Schaarste ontstaat niet alleen bij een gebrek aan inkomen, maar ook bij een teveel aan verwachtingen’
En daar komt nog iets anders bij: geld alleen is niet genoeg.
‘Schaarste is een relatief begrip,’ legt Shafir uit. ‘Het ontstaat niet alleen bij een gebrek aan inkomen, maar ook bij een teveel aan verwachtingen.’ Eigenlijk is het simpel: als je meer geld, tijd, vrienden of calorieën wilt, dan ervaar je ook eerder een gevoel van schaarste. En wat je wilt, wordt in hoge mate bepaald door wat de mensen om je heen al hebben. ‘De Onlangs schreef ik over het verband tussen ongelijkheid en tal van sociale problemen. groeiende ongelijkheid in de westerse wereld zit hier dan ook enorm in de weg,’ zegt Shafir. ‘Als je om je heen mensen ziet met flatscreentelevisies, dan wil je er zelf ook een.’ Terwijl de ongelijkheid groeit, krimpt de bruto nationale bandbreedte.
Aan het einde van het gesprek vraag ik Shafir wat hij van de plannen van Klijnsma vindt, om onverzorgde bijstandstrekkers te korten op hun uitkering. Hij schudt het hoofd.
‘Verschrikkelijk. Het probleem bij deze mensen is meestal niet een gebrek aan motivatie, maar een gebrek aan bandbreedte. Dat betekent dat ze een beetje hulp nodig hebben om die bandbreedte te managen of te vergroten. Als je ze in plaats daarvan verplicht cursussen te volgen, of ze straft als ze zich niet netjes kleden, dan gaat dat ten koste van hun bandbreedte. Ze zullen minder tijd besteden aan hun kinderen, aan hun gezondheid, aan hun boekhouding. Als je ze dan ook nog eens straft door hun uitkering af te pakken, verliezen ze niet alleen hun geld, maar ook nog méér bandbreedte. Dat maakt de situatie nog erger.’
Een paar uur na ons gesprek geeft Shafir een lezing in debatcentrum De Balie te Amsterdam. Freek Ossel, wethouder Wonen en Wijken van de gemeente Amsterdam, is ook van de partij. Hij heeft het boek nog niet gelezen – te weinig tijd – maar lijkt oprecht geïnteresseerd in de implicaties voor het armoedebeleid van zijn stad. Ossel vertelt dat hij onlangs nog op huisbezoek was bij een vrouw die net een nieuwe flatscreen had gekocht. Ze had niet genoeg geld meer om haar baby te voeden.
‘Dat is toch behoorlijk irrationeel gedrag,’ verzucht de wethouder. Margaret Thatcher had het wel geweten: mevrouw kampt met ‘een fundamenteel karaktergebrek.’
Toch heeft Shafir een ander idee. ‘Als je arm bent en je krijgt ineens een grote smak geld, dan is het een kwestie van tijd voordat je zus, broer of vriend daar iets van nodig heeft. In die context is het uitgeven van het geld de beste manier om het te sparen. Voor wie in armoede leeft is dit misschien wel minder dom dan het lijkt.’
De psychologie van de schaarste zet menig wereldbeeld op zijn kop. Shafir is dan ook een man met een missie. Net als zijn collega Sendhil Mullainathan vliegt hij de hele wereld over om beleidsmakers te vertellen over zijn nieuwe wetenschap. ‘Als we maar een klein beetje in termen van bandbreedte zouden denken, als we iets meer oog zouden hebben voor de context van armoede,’ mijmert hij aan het einde van de avond, al nippend aan zijn cola light. ‘Dat zou al een enorm verschil maken.’